คลินิกไก่ชน

ดำเนินเรื่องโดย หมอไก่   

โรคบิด อย่าคิดว่าเป็นเรื่องเล็ก อันตรายปล่อยไว้อาจเสียหายทั้งฟาร์ม

    ฉบับนี้เรามาพูดถึงโรคบิด โรคที่หลายๆท่านยังไม่รู้จัก หรือเป็นโรคที่หลายท่านมองข้ามไปครับ แต่ผมว่าอาการเหล่านี้ท่านที่เลี้ยงไก่ต้องเคยเจอกันแน่นอนครับ โรคนี้เหมือนภัยมืดที่คอยทำลายลูกไก่ตัวรักของเรา สร้างความสูญเสียไม่น้อยเลยทีเดียวครับ เพราะอาการเหล่านี้เป็นอาการส่วนนึงของโรคบิด เป็นโรคส่งผลกระทบต่อสุขภาพไก่อย่างมาก ทำให้ไก่โตช้า ไม่กินอาหาร แคระแกรน ถ่ายเหลว หรือรุนแรงจนถึงชีวิตได้เลยครับ เชื้อบิดเป็นปัญหาที่สำคัญ โดยเฉพาะในไก่ชนเรา ซึ่งสามารถพบเชื้อบิดได้ในสัตว์ที่มีสุขภาพปกติ ภายนอกดูแข็งแรง แต่มีการติดเชื้อถายในหรืออมโรค ส่วนมากเชื้อบิดจะเป็นปัญหาในไก่ที่เลี้ยงบนพื้นดินหรือพื้นคอกสกปรกซึ่งการเลี้ยงไก่ชนของเราก็หนีไม่พ่นการเลี้ยงบนดินครับ
      โรคบิด (Coccidiosis)
    อาการ ไก่ที่ป่วยเป็นโรคบิดจะซึม หงอย กินอาหารน้อยลง แต่กินนำ้มากขึ้น ขนยุ่ง ปีกตก ปีกยาวๆ ตัวผอมๆ ท้องร่วง มีเลือดปนออกมาในอุจจาระ โดยมักจะเห็นเป็นสีแดง น้ำตาล หรือแดงเข้มเพราะมีเลือดปนออกมาด้วยครับ ส่วนมากมักจะเกิดกับลูกไก่อายุ2-4เดือนครับ อาการของโรคจะเพิ่มสูงขึ้น ถ้าอุณหภูมิและความชื้นในโรงเรือน หรือวัสดุรองพื้นมีความชื้นเหมาะสม
    สาเหตุ เกิดจากเชื้อโปรโตซัว ไอเมอเรีย ซึ่งมีถึงหลายชนิด แต่เราไม่ต้องไปจำระเอียดถึงขั้นจำชื่อ เอาให้เข้าใจง่ายๆแค่ว่า โรคนี้อาการยังไง ป้องกันและดูแลแบบไหนก็น่าจะพอครับ 
    เชื้อบิดบางชนิด เกิดโรคที่ลำไส้เล็กส่วนต้นโดยจะมองเห็นแถบขาวตามขวาง บางชนิดเกิดจุดเลือดออกที่ไส้ตัน ผนังลำไส้หนาขึ้น เยื่อเมือกเป็นสีขาวและมีลิ่มเลือดติดอยู่ ลำไส้เล็กส่วนกลางทำให้เกิดลำไส้โป่งพอง มีจุดสีขาว มีเยื่อเมือกและเลือดปนกับเนื้อตายและเกิดการตกเลือด ทำให้เกิดเนื้อ ตาย มีเลือดออกและลำไส้อักเสบ ถ่ายเป็นเลือด หรืออาจจะมีเยื่อ เมือกหลุดลอกจะเห็นมูลเป็นมูกเลือดครับ
     การติดต่อของโรคนี้ ส่วนมากจะติดต่อทางมูล โดยเชื้อแพร่กระจายไปตามพื้น วัสดุรองพื้น หรือติดไปกับรองเท้าของเรา โรคนี้จะมีระยะฟักตัว ประมาณ 4 – 6 วัน
การรักษา หลักการใช้ยาต้านเชื้อบิดเพื่อการรักษา
     -เพื่อฆ่าเชื้อ หรือ เพื่อยับยั้งเชื้อ ส่วนมากจะใช้ยาแอมโพเรียม(ตัวยานี้จะมีผลิตของผมเอง ยี่ห้อโนวาโพเรียม Byหมอโก้) ซัลฟาควินนอกซาลีน หรือซัลฟาเมทาซีน Toltrazuril ละลายน้ำหรือผสม อาหารให้ไก่กินประมาณ 7 วัน ใช้ยาอย่างต่อเนื่องจนกว่าจะถึงเวลาส่งขาย และจะมีการเปลี่ยนตัวยาผสมอาหารเป็นระยะๆ เพื่อป้องกันการดื้อยา
    -คุณสมบัติยาที่ใช้ต้านทานเชื้อบิดได้ดี ต้องไม่มีการตกค้างในเนื้อไก่ ไม่มีผลต่อไข่และการฟักไข่ มีความคงตัวนานเมื่อผสมในอาหารประสิทธิภาพสูง ที่สำคัญป้องกันเชื้อบิดได้หลายพันธุ์ ป้องกันไม่ให้เกิดการระบาดของโรคได้ครับ
    -การแก้ปัญหาโรคนี้ด้วยพืชสมุนไพรเป็นอีกลู่ทางหนึ่งที่กำลังได้รับความสนใจและมีการสนับสนุน เช่น การใช้สมุนไพรฟ้าทะลายโจร หรือใบฝรั่ง ก็สามารถช่วยบรรเทาอาการของโรคบิดได้เช่นกันครับ
    -เราควรจะหมั่นตรวจสอบและจัดการวัสดุรองพื้นไม่ให้มีความชื้นสูงเกินไป และสะอาด ไม่หมักหมมคับ
    -ทำวัคซีนป้องกันโรคตามโปรแกรมที่กำหนด
    -เล้าไก่หรือโรงเรือนที่จะใช้เลี้ยงไก่ควรมีขนาดที่เหมาะสมกับจำนวนไก่ที่เลี้ยง ถูกสุขลักษณะ ไก่อยู่สบาย มีระบบระบายอากาศที่ดี รวมทั้งจัดการระบบให้อาหารและน้ำแบบอัตโนมัติไม่ให้หกหล่นลงสู่วัสดุรองพื้นหรือแกลบ และต้องดูแลวัสดุรองพื้นให้แห้งอยู่สม่ำเสมอ หรือเปลี่ยนวัสดุรองพื้นเมื่อเปียกชื้นมาก เพื่อไม่ก่อให้เกิดสภาพสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการแพร่กระจายของเชื้อและก่อโรคได้
     ฝากข้อคิดเรื่องการรับมือกับโรคระบาด ที่จะมาในช่วงนี้ครับ เราต้องให้ความสำคัญกับเรื่องความอบอุ่นและความสะอาดเป็นหลัก คอกสะอาด พื้นแห้ง ไม่โดนลมโกรก ไม่หนาว แค่นี้ก็สามารถช่วยให้ไก่ของเราสุขภาพแข็งแรง ภูมิต้านทานก็จะดีไปด้วย คงไม่มียาอะไรที่จะดีไปกว่าสองมือของเจ้าของที่คอยประคับประครองดูแลไก่ของเราเอง